Vana
Vana bir akışkan maddenin boru içerisindeki akışını kontrol etmek amacıyla özel olarak tasarlanmış olan, mekanik işleve sahip bir araçtır. Başta su olmak üzere benzer sıvıların boru içerisinde akış yönünü değiştirmek veya akışını durdurmak amacıyla kullanılan bu araçlar, genellikle akışkan basıncının kritik bir öneme sahip olduğu mekanizmalarda akış kesen, durduran parçadır. Günlük hayatın ve endüstrinin sayısız alanında kullanılan ve uygulama alanlarına göre çeşitli pek çok vana modeli bulunmaktadır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte vana çeşitleri de büyük bir gelişim göstermiştir. Bugün bu araçlar yalnızca sıvı akışını kontrol etmemekte aynı zamanda akış debisini, yönünü, basıncı ve boru içerisinden sıvıyla birlikte geçen gaz ve katı partikülleri de kontrol etmektedir.
Vana Çeşitleri
Kullanım yeri ve amacına yönelik olarak farklı boyut, şekil ve basınç direncine sahip şekilde üretilen ürünler genel olarak çelik, demir, pirinç plastik gibi malzemelerden imal edilmektedirler. Klasik bir vana genel olarak gövde, kapak, açma kapama mili, açma kapama salmastrası, kapama organı ve aktüatörden oluşmaktadır. Hayatın pek çok alanında pek çok farklı tipte vana kullanılmaktadır. Bu ürünlerden biri olan Termostatik vana ortamın sıcaklığını istediğiniz düzeyde tutmanızı sağlayan kontrol elemanı olarak nitelendirilebilir. Pek çok yerde rastlayabileceğiniz bu ürün, basit görünse de kimyanın temel maddesel fonksiyonlarından faydalanarak zekice tasarlanmış bir araçtır. Ürünün baş kısmında bulunan sıvı sensör, sıcaklığın yükselmesiyle birlikte genleşme faaliyeti gerçekleştirerek hacmini arttırmaktır ve gövde milini itekleyerek sistemin kapanmasını sağlamaktadır. Bu sayede sıcak su akışı kesilir. Bu eylem sonucunda zaman içerisinde oda sıcaklığı düşmesi durumunda ise sıvı sensör büzülür ve mil geri itilir. Kapağın açılmasıyla birlikte sıcak su yeniden ısıtma faaliyetini gerçekleştirmek üzere borulara yönelir. Bu model kullanım alanlarına ve sıcaklık seviyesine göre farklı malzemelerden de üretilebilmektedir. Kelebek vana ise boru hatlarında sıklıkla tercih edilen bir modeldir. Mükemmel bir sızdırmazlık özelliğine sahip ürün çok az yer kaplamaktadır. Kolay bir şekilde otomasyonlara dahil edilebilen bu ürün, 60 seneyi aşkın süredir pek çok sistemde yer almaktadır. Genel manada açma kapama ve debi ayarında kullanılan bu ürün endüstriyel tesislerde, ekonomik yapısı ve düşük basınç kaybı ile çalışmasıyla sıklıkla tercih edilmektedir. Wafer ve lug olmak üzere iki farklı tipi olan bu ürün, atık su tesislerinden, enerji istasyonlarına pek çok farklı tesiste kullanılmaktadır. Endüstride sıkça kullanılan bir diğer ürün olan Oransal vana modelleri, otomatik vana olarak da bilinmektedir. Genel manada bir sistemin içindeki akışkan maddeyi, istenilen anda durdurmaya, debisini kontrol etmeye veya akışını serbest bırakmaya olanak sağlanan bir çeşit olarak nitelendirilebilir. Özellikle yüksek sıcaklık ve basınçtaki akışkanların kullanıldığı sektörlerde tercih edilen ürün, asit, yağ, kızgın su gibi maddelerin transfer ve kontrolü hususunda kullanılmaktadır. Kullanılacak sektör ve ürünün maruz kalacağı etkenler göz önünde bulundurularak farklı boyut ve tiplerde imal edilen bu ürün endüstriyel alanda sıkça tercih edilmektedir.
Vana Özellikleri
Akışkanların borular vasıtasıyla iletimi konu olduğunda su; içme, ısınma gibi ihtiyaçlarımızı gidermek açısından kullanıldığından oldukça fazla karşımıza çıkmaktadır. 3 yollu vana modelleri de suyun aktarımı için özel olarak üretilen ürünler arasında yer almaktadır. Genellikle ısıtma sistemlerinde karıştırma ve yönlendirme maksadıyla kullanılmaktadırlar. Adından anlaşılacağı üzere 3 farklı su giriş kısmına sahip olan bu model, iki farklı koldan gelen farklı sıcaklıklardaki suyu karıştırarak tek bir boruya doğru iletme yetisine sahiptir. Bu özelliği karıştırma olarak nitelendirilirken, tek bir borudan gelen suyu da iki farklı boruya doğru yönlendirerek dağıtımı sağlayabilmektedir bu özelliğine ise yönlendirme adı verilir. 3 yollu modellerin bir kolundan sıcak su, diğerinden soğuk su gelmesi halinde vana bünyesinde su karışmakta ve ortalama sıcaklığa sahip su tek boruya aktarılmaktadır. Elle kumandalı ya da otomatik pek çok modeli burnun ürün istenen sıcaklıkla su aktarımı sağlanması adına oldukça kullanışlıdır. 4 yollu vana modelleri ise özellikle ısı ekonomisi sağlamasıyla kendisine sektörde yer bulmaktadır. Basınç düşürücü vana modelleri ise yine su dağıtım sistemlerinde, hidrolik dengenin stabil olarak tutulması ve sistemin veriminin muhafaza edilmesi adına oldukça büyük önem taşımaktadır. Bu ürün yüksek giriş basıncını, sabit çıkış basıncına düşürerek verimin yükselmesini sağlamaktadır. Şebekelerin verimi üzerinde oldukça etkili olduğundan su şebekelerinde en çok kullanılan vana olma özelliğini taşımaktadır. Özellikle boruların sağlamlığının muhafaza edilmesi adına, suyun basıncının dengelenmesinin kritik önemi göz önüne alındığında, bu modelin işlevi daha çok ön plana çıkmaktadır. Bahçelerde sık sık karşılaşabileceğiniz bıçaklı vana modellerinde ise bıçak ağızlı bir sürgünün, akışa dik olacak şekilde kumanda milinin çevrilmesi prensibiyle yukarı, aşağı hareket etmesi prensibiyle çalışmaktadır. Mil yeterince çevrildiğinde sürgü, akış kesitini tamamen kapatmaktadır. Ürünün kullanım sürecinde aşınması ve sızdırmazlık yetisinin zarar görmemesi adına tam açık veya tam kapalı pozisyonda çalıştırılması tavsiye edilmektedir. Aksi takdirde su akışı, parçalar üzerinde aşınma gibi dezenformasyonlara yol açarak sızdırmazlık kalitesine zarar verebilir.
Vana Fiyatları
Evlerimizde en çok karşılaştığımızda vana tipleri arasında yarım parmak vana gelmektedir. Vana üzerinde bir adet kol bulunmaktadır, kol açıkken akışla hizalı şekilde düzdür, akışa 90 derecelik bir açıya getirildiğinde ise akışı kesmektedir. Mini vana modellerine de ev ve bahçelerde rastlamak oldukça mümkündür. Genellikle küçük bir çapa sahip plastik boruların akımının ayarlanmasında Plastik vana modelleri gibi kullanılan bu ürün oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Elektrikli vana bir diğer deyişle solenoid vana ise hava, buhar, su, gaz gibi çeşitli akışkanları kontrol etmek amacıyla üretilmiş elektromanyetik araçlardır. Bobin, kovan, gövde ve sızdırmazlık oring adı verilen 4 farklı parçadan oluşan bu ürün endüstriyel otomasyon sistemlerinin değişmez elemanları arasında yer almaktadır. Vidalı mil yapısı sayesinde yatay düzlemde sürgünün hareket ettirilmesiyle akışkanlara yol verip, akışı durdurma fonksiyonuna sahip ürünlere sürgülü vana adı verilmektedir. Tam açık veya tam kapalı olarak kullanılan bu ürünün basınç kaybı oldukça düşüktür ve düşük torkla çalışmaktadır. Endüstriyel olarak sıkça tercih edilen ürün gemilerden rafinerilere pek çok farklı alanda kendisine yer bulmaktadır. İçerisinden sıcak sudan, akaryakıta pek çok akışkan geçen bu ürün, dayanıklı yapısıyla dikkat çekmektedir. Endüstriyel bazda işinin uzmanları tarafından büyük tedbirler alınarak vana değişimi işlemi günlük hayat içerisinde de ehli ve tecrübeli kimseler tarafından yapılmalıdır. Bu süreçte akışkan akışının tamamen kesildiğinden emin olunmalı, işlem sonrası ise sızdırmazlık konusunda gerekli kontroller yapılmalıdır. İhtiyacınıza uygun ürünü, araştırıp satın almanız oldukça önemlidir. Bahçeniz için ihtiyaç duyarken, endüstriyel bir ürün satın alırsanız hem sizin için ekonomik olmaz hem de beklediğiniz verimi üründen alamazsınız. Vana fiyatları incelendiğinde ise ürün fiyatlarının modellere ve fonksiyonaliteye göre farklılık gösterdiği ifade edilebilir.
