Katalitik Konvertör
Hava kirliliği hem dünyayı, hem sağlığımızı hem de çevreyi oldukça olumsuz etkilemektedir. Kentlerde nüfus artışıyla artan motorlu taşıt artışının neden olduğu zararlı egzoz gazları da bugünlerde önemli bir hava kirliliği sorunudur. Uzmanlara göre ulaşım hava kirliliği, kentsel hava kirliliğinin büyük kısmına neden olduğunu belirtiyor. Hiç şüphe yok ki otomobilin icadı dünyayı daha konforlu bir yer haline getirirken aynı zamanda onu daha kirli bir hale getirdi. Bu sebeple devletler, araç sahipleri ve otomotiv firmaları bu konuda önleyici çözümler bulmaya çalışıyorlar. Otomobiller çalıştıklarında binaları karartabilecek ve kötü hava kalitesi yaratabilecek kirlilik yayarlar. Otomobiller ne kadar uygun olursa olsun, bu kirlilik çevreye zarar verir ve sokakta çok sayıda arabanın bulunduğu büyük metro alanlarında yaşayan insanların yaşam kalitesini düşürür. Bunların başında düzenli aralıklarla yapılan egzoz emisyon ölçümü gelir. Araçta, emisyon testinde kanunlarla belirlenen değerlerden daha yüksek zararlı kimyasallar çıkarsa araç tekrar muayene edilene kadar kullanılamıyor. Motorlu taşıtlar için egzoz emisyonunu düşürmekte kullanılabilecek birkaç temel parça vardır. Bu parçalar egzoz sistemine monte edilerek kullanılır. Zararlı gazların dönüşüp filtrelenmesini sağlarlar. Kirletici gazlar zararlı moleküllerden oluşurken, bu moleküller atomlardan oluşur. Bu nedenle gazları parçalamanın en iyi yolu parçacıkları motordan çıktıktan sonra havaya girmeden önce bölmektir. Katalitik dönüştürücüler hava kirliliğini ortadan kaldırmazken, karayollarından kaynaklanan kirlilik dahil olmak üzere acil, yerel hava kirliliğini azaltmada etkili olabilirler. Katalitik konvertörler ayrıca sıcakken en iyi şekilde çalışır, bu da yaklaşık 10-15 dakika sürüş veya rölantide çalışma sürer. Bu, aracınızın bir yolculuğun ilk birkaç dakikasında emisyonları yine de tüketebileceği anlamına gelir. Bu parçaların başında katalitik konvertör gelmektedir. Katalitik konvertör benzinli ya da dizel her arabada kullanılabilir. Katalitik konvertör fiyatları çeşitli etkenlere göre çeşitlilik göstermektedir. Geniş fiyat aralığı ve çeşitli ürün yelpazesiyle aracınıza ve bütçenize en uygun katalitik dönüştürücü almak için doğru sayfadasınız.
Katalitik Konvertör Ne İşe Yarar
Katalitik konvertör görevi araç içerisinde yakıtın yanması sonucu oluşan karbon monoksit, azot oksitler, hidrokarbonlar, kurşundur gibi zararlı gazların aracın egzozundan dışarıya, çevreye salınmadan önce zararlı etkilerinin mümkün olduğunca minimal bir hale getirilmesini sağlamaktır. Katalitik konvertör, aracınızın genel egzoz sisteminin önemli bir bileşenidir. Zehirli gazlar ve dumanlar motorunuzdan dışarı atılırken, katalitik konvertörden geçerler. Otomobillerden kaynaklanan kirliliği azaltma yolunda önemli bir adımdır. Rengi veya kokusu olmadığı için insanlar farkında olmadan yavaş yavaş zehirlenirler. Bu sayede asit yağmurları ve kirli sis bulutları gibi hem insan sağlığı hem de dünya üzerinde kısa ve uzun süreli oldukça yıkıcı sonuçları olan birçok olumsuzluğun önüne geçilebiliyor. Soğukta çalışamazlar, 480-650 °C arası sıcaklıkta çalışabilir. Bu sebeple çabuk ısınması için motora daha yakın bir konuma takılırlar. Çevresel düzenlemelerin her geçen yıl daha da katı hale gelmesiyle, otomobil üreticileri arabaları tarafından dışarı atılan kirletici madde miktarını daha da azaltmanın bir yolunu arıyordu. Motor yan ürünleri ne kadar zararlı olursa olsun, aslında hepsi sadece bir atom yığınıdır. Katalitik dönüştürücüler, egzoz boruları onları havaya bırakmadan önce mümkün olduğunca fazla toksik elementi parçalayarak nitrojen oksitleri, karbon monoksitleri ve hidrokarbonları azaltmak amacıyla bir arabanın egzoz sistemine yerleştirilir. Bir katalitik konvertörde gerçekleşen indirgeme ve oksidasyon süreci, bir motorun egzozunda bulunan zararlı kirletici maddelerin uzaklaştırılmasına ve dönüştürülmesine yardımcı olur. Bu motor, çevreye ve insana zararlı olan kirleticileri üreten bir arabaya veya başka bir endüstriyel makineye ait olabilir. Ayrıca daha çok Dizel Oksidasyon Katalizörü (DOC) olarak bilinen dizel motorlar için dizel katalitik konvertörler bulacaksınız. Günümüzde çoğu modern otomobil, varsayılan olarak bir katalitik konvertörle donatılmıştır, ancak yine de eskisini değiştirmek veya tamir ettirmek için yenisine ihtiyaç duyabilirsiniz.
Katalitik Konvertör Çalışma Prensibi
Atmosferik kimya üzerine yapılan araştırmalar, egzoz bileşiminin başlangıçta düşünülenden daha karmaşık olduğunu ve farklı kirleticileri gidermek için katalitik dönüştürücülere birden çok aşamanın eklenmesi gerektiğini göstermiş bulunmaktadır. En sık kullanılan katalitik konvertör çeşitleri arasında olan üç yollu katalitik dönüştürücünün çalışmasında üç kimyasal reaksiyon oluşmaktadır. Oksijen ile hidrokarbonlar ve karbon monoksit katılınca su ve karbondioksit geriye kalır. Bunlar ise çevreye minimum zarar verecek formda egzozdan atılırlar. Katalitik dönüştürücünün içinde seramik bir petek yapı mevcuttur. Bu petek yapı çok küçük deliklere sahiptir. Seramik peteğin üzeri katalizör elementlerle kaplıdır. Bu sayede egzoz gazlarının katalizör elementlerle temas yüzeyi artar. Peteksi yapı açılınca neredeyse bir futbol sahası büyüklüğündedir. Katalizatörün içerisinde zirkonyum dioksit ile kaplanmış özel yapılandırılmış malzemeler vardır. Bir kimyasal reaksiyonu hızlandırırken kendisinin kimyasal yapısı değişmeyen maddelere katalizör adı verilir. Bu kimyasalların reaksiyonu sonucu içerisindeki karbon monoksit, hidrokarbon ve NOx’leri su buharı ve karbondioksite çevrilirler. Redüksiyon kataliti ile platinyum ve rodyumu kullanılarak NOx emisyonunu düşürülmesi sağlanır. Katalitik dönüştürücüde ikinci basamak ise oksidasyon kataliti olarak adlandırılır. Kısacası katalitik konvertör yapısı üç ana kısımdan meydana gelir. Bu sistem sayesinde yakıt enjeksiyon sistemi kontrol edilir. Kontrol ünitesiyle aracın egzozunda ne kadar oksijen olduğu tespit edilebilir. Katalitik dönüştürücüler, zararlı emisyonları azaltmak için indirgeme ve oksidasyon reaksiyonları kullanır. Katalitik dönüştürücüler ayrıca platin veya paladyumdan oluşan bir oksidatif katalizör kullanır. Hidrokarbonları (HC) ve karbon monoksiti (CO) azaltmaya yardımcı olur. Başlangıç olarak, karbon monoksit ve oksijen birleşerek karbondioksit (CO2) oluşturur. Daha sonra yanmamış hidrokarbonlar ve oksijen birleşerek karbondioksit ve su oluşturur. Modern katalitik konvertörler ayrıca oksijen sensörleri kullanır. Bazen lambda sensörleri olarak adlandırılırlar. Egzoz akışına ne kadar fazla oksijen pompalanacağını kontrol ederler. Doğru oksijen miktarının korunması, indirgeme ve oksidasyon reaksiyonlarını daha verimli hale getirir. Dönüştürücünüzdeki katalizör tipik olarak paladyum, rodyum ve platinden yapılır. Bu nadir metaller, tipik olarak bal peteği veya boncuk şeklinde olan seramik bir iç mekanı kaplar ve zararlı gazları daha az zararlı emisyonlara dönüştürür.
Katalitik Konvertör Arıza Durumları
Konvertörün arızalı olduğu bilgisi, oksijen sensörü sayesinde anlaşılabilir. Araç içerisinde egzoz manifoldunun dışarısında bulunur. Katalizörün önünde ve arkasında olmak üzere 2 adet mevcuttur. Katalizör olmadığında veya bozulduğunda önlem alınmazsa çeşitli problemler meydana gelmektedir. Gerekli tamirat yapılmadığında uzun vadede orijinal bir katalizör fiyatından çok daha fazla bir miktar harcanacak, bütçenizde boş yere bir harcama olacaktır. Motorunuzda büyük arızaların oluşmasına neden olur. Bu da motorunuzun performansında ciddi oranda azalmaya sebep olur. Petek yapının kırıldığını içerisinden gelen tıkır tıkır seslerden de anlayabilirsiniz. Katalitik konvertör araçların motorları direkt etkileşim durumundadır. İptali durumunda gösterge ışıklarının da sorun çıkarmasına sebep olur. Araç içerisinde bu parçaların iptali durumunda motor arıza ışığı sürekli yanar. Katalizör konvektör arızalarının nedenlerinde öncelikle ateşleme ve yakıt sistemindeki arızalar gelir. Katalizör hâlihazırda yüksek ısıyla çalışan bir cihazdır. Ek olarak genel motor arızalarında uzun süren hasar durumlarında katalizörün işlevselliği de düşebilir. Dizel araçlarda sık karşılaşılan hasar durumlarının başında ani gaz vermeler gelir. Darbelerden, basınçtan ve aşırı ısıdan kaynaklı katalizör arızaları da gerçekleşebilir. Motorun uzun süre zorlandığı durumlarda da egzoz sıcaklığının yükselmesiyle beraber katalizör içerisindeki seramik yapı zarar görecektir. Bir katalitik konvertörün içindeki katalizör bal peteği, hafif, ince duvarlı, kırılgan bir seramik malzemeden yapılmıştır. Yoğun bir yalıtım paspasına sarılır. Bu paspas, katalizörü yerinde tutar ve hasara karşı bir miktar koruma sağlar. Ancak, kırık egzoz askıları, arazi sürüşü, çukurlar, hız tümsekleri veya aracınızın altındaki herhangi bir darbe katalitik konvertöre çarparak katalizör kırılmasına neden olabilir. Seramik bal peteği kırıldığında, kırılan parçalar daha küçük parçalara ayrılır. Sonuç olarak, egzoz akışı kesilir ve egzoz sistemine karşı basınç artar, bu da ısı birikmesine ve güç kaybına neden olur. Bu arada tüm egzoz sistemi modellerine bakmanızı öneririz.
Katalitik Konvertör Tamiri
Katalitik konvertörde arıza durumlarında aracınızın yakıt harcaması ve performansı durumdan etkilenir. Ayrıca trafik kanunlarına göre konventör arızalı olduğunda veya hiç olmadığında aracınızı kullanamazsınız. Arıza olduğunu fark eder etmez profesyonel bir yardım almakta her zaman fayda vardır. Katalizör arızalarını anlamak için belli yöntemler mevcuttur. En bilineni göstergede arıza ışığının yanmasıdır. Ek olarak motorunuzda ciddi bir çekiş düşmesi yaşıyorsanız da dönüştürücünüzle ilgili bir problem yaşıyor olmanız olasıdır. Yine araç muayenelerinde emisyon değerlerinin normal değerden yüksek çıkması katalizörün arızalı olduğu anlamına gelmektedir. Egzoz servisinde tamiratta katalizatörün iç aksamının boşaltılmadan özel solisyon ve cihazlarla iç kısmının temizlenmesi işlemi hasar durumlarında çözüm olarak gerçekleştirilmektedir. Bu yöntem aracınızın modeline bağlı olarak işlevsel bir yol olabilir. Birçok araç sahibi bu yöntemden verim aldıklarını ifade ediyorlar. Katalitik konvertörün tamirinde kullanılan diğer yöntem iç aksanın tamamen boşaltılmasıdır. Ancak bu verimli sonuç almanıza neden olmaz. Bu durumun sonucu olarak araç hava yakıt karışımı dengesizleşecek bu durum size performansta düşüklük ve fazla yakıt tüketimi ile maliyet olarak geri dönecektir. Ayrıca egzoz katalizörü içerisinde oldukça değerli metaller bulunmaktadır. Bu nedenle tamirat esnasında iç aksanı çıkartmak için ısrar eden ustalar konusunda temkinli davranmakta fayda vardır. Tamir için en sağlıklı yöntem yeni bir katalizör konventör edinerek eskisinin değiştirilmesi yöntemidir. Çünkü sistem özel petekli bir yapıdan oluşmaktadır tamamen tamir olması pek olası bir durum değildir. Tüm bunların yanında düşük kilometreli bir araca sahip olduğunuz halde arıza meydana geliyorsa motorunuzla ilgili bir sıkıntı olabilir. Katalizörler iyi bir kondüsyona sahip arabada kolay kolay tıkanmaz veya arıza durumu göstermez.
Katalitik Konvertör İle Hava Kirliliğini Önlemek
İklim değişikliği, dünyadaki yaşam tarihini şekillendiren evrimde önemli bir faktördür. Hava kirliliğinin başlıca unsurlarından biri kentlerde hızlı nüfus artışıyla beraber motorlu taşıtların artması ve buna bağlı olarak yayılan egzoz gazlarının artmasıdır. Bu nedenle soluduğumuz hava kirlenerek sağlığımızı ve dünyamızı tehdit etmektedir. Günlük yaşamda motorlu taşıtlarımızda birkaç basit düzenleme ile zararı minimalize etmek de çok mümkün. Dünya genelinde araba sayısı arttıkça, hava kalitesini iyileştirmeye devam etmek için araç başına kirliliğin daha fazla azaltılması gerekiyor. Ayrıca yanı sıra daha az yakıt tüketmeniz konusunda da destek olacaktır. Bu gibi düzenlemelere ek olarak egzoz gazı emisyon ölçümünün zamanında yapılması çevre korumasına motorlu taşıtlar konusunda en çok katkıyı sağlayacaktır. Katalitik konvertör faydaları içerisine hem çevreyi korumak hem de aracınızı koruyarak bütçenizde tasarruf sağlamak girmektedir. Ayrıca kaliteli bir konvektör sayesinde yakıt tüketiminizin de azaldığını fark edeceksiniz. Katalitik konvertörde, işleyen iki farklı tipte katalizör vardır, bir indirgeme katalizörü ve bir oksidasyon katalizörü. Her iki tip de genellikle platin, rodyum veya paladyum olmak üzere bir metal katalizör ile kaplanmış bir seramik yapıdan oluşur. En yeni dönüştürücülerden bazıları, daha geleneksel katalizörlerle karıştırılmış altın kullanmaya bile başladı.Oksidasyonu, yani kirleticileri azaltan kimyasal reaksiyonu yüzde 40'a kadar artırabilir. Modern otomobillerin çoğu, üç yollu katalitik konvertörlerle donatılmıştır. Bu, azaltılmasına yardımcı olduğu düzenlenmiş üç emisyonu ifade eder. Katalitik konvertör, kirliliği azaltmada harika bir iş çıkarır.
Katalitik Konvertör Nedir?
Son 50 yılda gezegendeki araçların ve endüstriyel binaların sayısındaki çarpıcı artış, hava kalitesinde genel bir düşüşe neden oldu. Bu sebeple Katalitik Konvertör kullanımı yasalara bağlı olarak bütün araçlarda zorunludur. Dünyayla birlikte Türkiye’de de daha çevreci hale gelen standartlar ve kanunlar hava kirliliği konusunda önlem alıcı kanunlar çıkarmaktadır. 1975 yılında araçlarda katalitik konvertör kullanılmaya başlanmıştır. Katalitik konvertörün kullanılmaya başlanması ile birlikte araçların egzozlarından çıkan gazlar oldukça ciddi oranda azaltılmış ve motorlu yakıtlardan kaynaklanan hava kirliliklerinde azalmaya neden olmuştur.
Katalitik Konvertör Ne İşe Yarar?
Sanayi Devrimi sırasında üretim patlaması, benzinle çalışan arabaların yaygın olarak benimsenmesiyle daha da kötüleşen, 20. yüzyılın başlarında büyük ölçüde kontrol edilmeden devam eden benzeri görülmemiş düzeylerde hava kirliliğine yol açtı. Katalitik konvertör, kimyanın temel prensiplerini takip eden ve aracın motorunun ürettiği zararlı emisyonların azaltılmasına yardımcı olan küçük bir cihazdır. Günümüzde çoğu modern araç ve arabaya varsayılan olarak bir katalitik konvertör takılmıştır.
Katalitik Konvertör Nasıl Temizlenir?
Katalitik Konvertör temizleme, katalitik konvektör sökülerek kullanılan kimyasallar vasıtası ile iç aksanın temizlenmesi işlemidir. Bu kimyasallar içerideki tıkanıklığı kısmen ortadan kaldırmakta çözüm olarak kullanılsa da ancak bir süre sonra aynı sorun tekrar baş gösterebilir. Katalitik Konvertörü uzun süre kullanmak için aracınızın bakımlarına özen göstermelisiniz. Özellikle yoğun trafikte dur kalk durumu fazla yaşandığı için katalizörde tıkanma sorunu oluşabiliyor. Katalitik Konvertörün uzun ömürlü olmasını sağlamak için yapılabilecek bir diğer yöntem ise aracınızın kullanım tarzınızı müsait ortamlarda değiştirmektir. Bu işlemi arada sırada tekrarlamak katalizör ömrünü de uzatacaktır.
Katalitik Konvertör Hangi Araçlarda İşe Yarar?
Katalitik Konvertör tüm araç türlerinde kullanılabilir, dizel otomobile de benzinli otomobile de takılabilir. Değişen sadece katalizör türüdür. Dizel motorlarda benzinli motorlardan farklı olarak kullanılan katalitik konvertör dizel modele, “Dizel Oksidasyon Katalizörü” DOC denir. Bu model katalitik konvertörlere iki yollu katalitik konvertör adı verilir. Benzinli araç modellerinde ise üç yollu katalitik konvertör kullanılır. Üç yollu katalitik konvertör modeli dizel araçlardan farklı olarak üç farklı egzoz gazını birden çevre ve insan sağlığı için zararsız hale getirebilir.
