Enjektör
Tıpta, derialtına, boşluğa ya da herhangi bir doku altına basınçlı bir şekilde sıvı vermeye veya emmeye yarayan aletlere enjektör denir. Enjektörler, tıbbi alanlarda en çok kullanılan aletlerden biridir. Enjektörler, sağlık çalışanlarının en fazla kullandığı aletlerden biri olduğu için hem güvenilir, hem pratik olmalıdır. Enjektörün gövdesi, camdan ya da tok plastikten yapılma silindir biçimde ve gidip gelen bir pistona sahiptir. Ucunda, çelikten, nikelden ya da bunlara göre çok daha iyi olan platin malzemeden yapılmış bir musluk bulunur. Musluğun ucu enjektör iğne takmak içindir. Şırınganın içerisinde bulunan piston, enjektörün tipine bağlı değişim gösterebilir. En çok kullanılan enjektör kristal camlardan üretilmiş olanlardır. Kullanılan enjektörün iyi olup olmadığını anlamanın bazı yolları vardır. İyi bir enjektör sterilize edilebilir olmalı su ve hava sızdırmamalıdır. Kolay sökülebilen yapısıyla rahatça temizlenebilmelidir. Silindir gövdesinin üzerinde ölçü işaretleri bulunmalıdır. Bu işaretler verilecek ilacın miktarının belirlenmesinde fayda sağlayacağı için silinince geçmeyecek özellikte kalıcı olmalıdır.
Enjektörün Yapısı
Günümüzde tek kullanımlık plastik enjektörler yaygındır. Bunlar mikrobun yayılmasını engeller. Tek kişide kullanılıp atılan bu tür enjektör rahatlıkla bulunabilmektedir. Tek kullanımlık olmayan enjektörler ise, kullanıldıktan sonra iyice kaynatılmalıdır. Enjektör temizleme önemli bir husustur. Gerekli özen gösterilmediğinde enjektörler çok tehlikeli bir mikrop taşıyıcısına dönerler. Enjektörün önemli parçalarından biri şırıngadır. Günümüzde şırıngaların tek kullanımlık yapılması, kan yoluyla bulaşan hastalıkları engellemede büyük bir rol oynamaktadır. Şırınganın ucuna takılan iğne özel içerisinde ufak bir tüp bulunan yapıdadır. İğnenin takıldığı bu bölüme ajutaj denir. Şırınganın içerisindeki sıvı, iğnenin içerisindeki bu tüp vasıtası ile nüfuz etmesi istenen yere gönderilir. Bu iğne modeline, hipodermik iğne modeli denmektedir. Hipodermik iğne steril bir uygulama içinde bulaşıcılık taşımaz. Bunun iki sebebi vardır. İlki, yüzeyinin oldukça pürüzsüz olmasıdır. Havadaki patojenler, zararlı kimyasallar olarak ortama aktarılacak iğne yapısındaki düzensizlik arasında kalmasını önler. İkinci sebebi ise, iğnenin yüzeyinin aşırı keskin olmasından, herhangi bir zarı delip geçtiğinde, iğne deliğinden daha büyük mikropların alt tabakaya geçişini önlemesidir. Hipodermik iğneler, paslanmaz çelik maddeden yapılır. İğnenin vücuda daha iyi nüfuz etmesi için ucunun eğimli ve sivri olması gerekmektedir. İğne, enjekte amacına göre farklı boylara sahiptir. İğnenin gövdesinin iç çapı ne kadar küçükse, iğne numarası o kadar büyür. Üretici firmaların, iğnenin kök kısmında renk olarak ifade ettiği bu numaralar, 11’den 32’ye kadar numaralandırılmıştır. Sivri olmayan iğne ucu vücuda girmekte zorluk çeker. Bu da enjekte işlemi uygulanacak kişide ağzı olmasına neden olur. İğnenin dışında koruyucu bir kapak bulunur. Bu kapak çıkarılabilir yapıdadır. İğne seçimi yapılırken, ilacın viskozitesine ve ilaç uygulanacak kişinin kas yapısına uygun olması gerekmektedir. Güvenli enjektörlerde, diğer enjektörlere farklı olarak, enjekte işlemi bittikten sonra iğnenin zararsız biçime gelmesini sağlayan bir yapı mevcuttur.
Enjektörün Özellikleri ve Fiyatları
Kullanılacak enjektör tek kullanımlık bile olsa mutlaka sterilize edilebilir olmalı, hiçbir şekilde hava veya sıvı sızdırmamalıdır. Eski tip kristal camdan yapılma bir enjektör kullanıyorsanız, sökülüp takılabildiğinden emin olmanız gerekmektedir. Enjektörün sahip olması gereken özelliklerden biri, herhangi bir zemin üzerine konulduğu zaman yuvarlanmayacak şekilde yapılmış olmasıdır. Enjektörün kaydırıcı özelliğinin bulunması önemlidir. Piyasada üretilen 2 ve 3 parçacıklı çoğu enjektörde bu özellik bulunur. İğne kısmı kaliteli olmayan bir enjektör, uygulama sırasında ağrı ve yanma yapabilir. Piston kolay hareket edilebilir bir malzemeden yapılmalıdır. Böylelikle ilaç çok daha rahat bir şekilde hasta bünyeye enjekte edilebilir. Şırıngalar, ISO standartlarına uygun üretilmiş olmalıdır. Parçalı şırıngalarda görülen tek kullanıma uygunluk, steril olması, luer tipinde ve hafif eğimli olması gibi özellikler ön plana çıkar. Bu şırıngalar plastikten üretilmiştir. Medikal enjektörlerin rahatlıkla taşıyıcı görevi üstlendiğini düşünürsek, tek kullanımlık enjektörlerin mutlaka birden fazla kez kullanılmaması ve en güvenilir şekilde tıbbi atık olarak atılması gerekmektedir. Tıbbi enjektör fiyatları, çeşidine göre değişkenlik göstermektedir. Conta genelde iki parçalı enjektörlerde bulunmaz. Tek kullanımlık enjektörler, güvenli enjektörlere oranla daha farklı bir fiyatlandırma kategorisine girmektedir. Tek kullanımlık enjektörler, güvenli enjektörler, özel hastalar için kullanılması gereken kısa iğneli enjektörler gibi farklı çeşitler, farklı şekilde fiyatlandırılmıştır. Enjektör kullanan uygulayıcının konu hakkında mutlaka bilgisi olmak zorundadır.
Enjektör Çeşitleri
Enjektör çeşitleri kullanım amaçlarına göre farklı şekillerde üretilir. Bu enjektörlerden en çok tercih edilenlerden biri güvenli enjektörlerdir. Güvenli enjektörler, emniyetlidir. Kullandıktan sonra iğne kendini geri içeriye alır. İğnenin tekrar kullanımını engellemek için iğneyi kitleme mekanizması mevcuttur. Ülkemizde de kullanımı yaygın olan güvenli enjektör, hastalıkların kaza sonucu bulaşma riskini de ortadan kaldırır. Enjektör çeşitlerinden biri de iğnesi kaybolan enjektördür. İğne, enjeksiyon sırasında kas içindeyken, piston sonuna kadar bastırılır. Enjektördeki yaylı mekanizma sayesinde otomatik olarak iğne içeri çekilir. İğneyi yapan kişinin tek eli ile kullanmasını sağlayabilen bu sistem sayesinde, kontaminasyon riski azalır ve kazara iğne batması imkânsız bir hal alır. Bu enjektörü kullanan kişilerin, iğne değişimi yapmasına gerek yoktur. İğne, pistonun içerisinden, pistonda haznenin içerisinden dışarı çıkamadığı için, tıbbi atık olarak rahatça atılabilir. Tıbbi atık olarak daha az yer kaplayan bu enjektör çeşidi sayesinde, atık oranlarında büyük bir maliyet azalması gözlemlenmiştir. Enjektörünüz eski tip ise mutlaka, enjektör temizleme uygulamasını kusursuz bir biçimde yapmanız gerekir. Enjektör çeşitleri genelde toplum sağlığını korumaya yönelik şekillerde geliştirilmeye çalışılmıştır. Bunlardan biri de pistonu kırılan enjektördür. İğne, hastaya yapılan enjeksiyon işlemi sonunda, henüz kas içindeyken, bastırılır. Pistona bastırıldığında bir tıklama sesi gelir. Bu ses, emniyet mekanizmasının devreye girdiğini işaret eder. Sesi duyan sağlık görevlisi pistonu geri çeker ve kırılmış olur. Geri çekilme sırasında, iğne pistonun içine girer ve kırılan bu parça hazneyi kitler. Enjektörün, emniyet mekanizmasının zamanında devreye girebilmesi için pistonun ilaç çekilmeden önce sonuna kadar ittirilmesi gerekir. Bu enjektör çeşidine ek olarak üretilen “pistonu döndürülen enjektör” ise, akıtma işleminin bitmesi ile tıklama sesinin duyulduğu ana kadar pistonun saat yönünde 300 derece döndürülüp geri çekilmesi sonucu iğnenin hazneye girmesini sağlar. Pistonun ileri doğru bastırılması, iğneyi bükerek haznenin içine sokar. Son güvenli enjektör çeşidi ise “klipsli enjektördür.” Bu enjektörde iğnenin kök kısmına yerleştirilmiş bir kilit vardır. Güvenlik kalkanı da denilen bu kilide “tık” sesi duyuluncaya kadar bastırılır. Tek elle uygulanması kolay olan bu enjektörde, iğne paketlenmiş bir halde bulunmaktadır. Enjektör çeşitlerinden biri de insülin enjektörüdür. İnsülin enjektörünün iğnesi, diğer enjektörlere göre kısadır. Genelde diyabet hastalarının kullandığı bir şırınga türüdür. Hasta alması gereken ilacın miktarına göre enjektör boyutlarını belirler ve ona göre belirlenen dozda alır. Diğer şırıngalı enjektörler ise 50 ml şırıngalı enjektörler, dental şırıngalı enjektör, tüberkülin şırıngalı enjektör, aşı şırıngalı enjektör, veteriner şırıngalı enjektör, spinal şırıngalı enjektör ve IV şırıngalı enjektör çeşitleridir. Çeşitli niteliklere sahip tüm bu modeller kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamak adına özenle üretilmektedir.
