Ney
Sanatla ilgilenmek için illa bu işi profesyonel bir şekilde yapmak gerekmez. Ayrıca teknolojinin gelişmesiyle birlikte hem kendimize bir alan yaratmak bir hobi edinmek amacıyla bir müzik aleti edinip kursu da almak mümkün hale gelmektedir. Sadece yüz yüze değil enstrümanınızı alıp çevrimiçi olarak internetten aldığınız dersler veyahut internetteki ücretsiz derslerden oldukça kolay faydalanabilirsiniz. Herhangi bir müzik aletini iyi bir şekilde icraat edebilmek için önce çalgı aletinin özelliklerini iyice kavrayıp ona göre bir öğrenme süreci çizilmelidir. Çünkü özelliklerini iyi kavrayamadığınız bir müzik aletini çalmak eksik icra etmenize sebep olabilir. Müzik aletlerine bakılacak olursa üflemeli, vurmalı ve telli müzik aletleri olmak üzere üçe ayrılır. Bunlar arasında tellilerin tercih edilmesi kadar üflemeli çalgılar da ilgi görmektedir. Telli çalgılarda telleri değiştirmekle veyahut akort etmekle uğraşırken üflemeli çalgılarda böyle bir sorunla karşılaşılmazken sadece nefes kontrolü ve iyi bir parmak hâkimiyetiyle kolayca üflemeli çalgıları çalabilirsiniz. Bunlar arasında flüt kadar revaçta olmasa da ney müzik aleti karşımıza çıkmaktadır. Tasavvufi bir ağırlığı varken gerek felsefi müzik aletleri oluşuyla gerekse çıkardığı naif sesler dolayısıyla bazı kişiler tarafından sıklıkla tercih edilmektedir.
Ney Müzik Aletinin Çeşitleri Ve Genel Özellikleri
Ney müzik aleti kargı adı verilen budaklı bir kamıştan yapılır. Ney, yapılacağı kamışın özeliklerine de bağlı olarak dokuz boğumludur. Boğum oranları dar olmalı; ney, dolgun ve hafif olmalıdır. Üstteki boğumlar alttaki boğumlara göre daha geniş bir yapıya sahiptir. Bu boğumlar arasında uzaklık eşittir. Klasik bir neyin yedi perdesi vardır. Bu boğumların çatlamaması için metal tel sarmak mantıklı bir hareket olacaktır. Neyin başpare kısmı fildişi, abanoz, şimşir, manda boyunuzu gibi cisimlerden yapılır. Başpare neyin üflenen kısmının başına takılan ağızlığa denmektedir. Dolayısıyla aletin kendisi kadar ağızlığı da oldukça önemlidir. Ağızlıklar maliyeti ve kolay yapılışı sebebiyle derlin adı verilen sert plastiklerden yapılır. Diğer bir parçası ise parazvane adı verilen arka kısımda yer alan yüksük diye adlandırabileceğimiz bir yerdir. Metal veya gümüşten yapılarak neyi daha kolay kavramaya yardımcı olur. Neyin diğer çeşitlerine bakacak olursak dört grupta inceleyebiliriz. Esas Neyler başlığı adı altında Nıfsiye neyler yani boylarının yarısı olan neyler; mobeyn neyler, ara nıfsiye neyler olmak üzere esas neyler başlığı adı altında toplanır. Esas neyler yıldız, kız, mansur, şah, davut olmak üzere isimlere ayrılır. Böyle isimlendirilmesinin sebebi çıkardığı seslerdir. Ayrıca yirmi iki türde akortlu ney vardır. Bunların hepsi kullanılmamakla birlikte tam sesli neyler kullanılır. Ney üflemeli çalgılardan flüte benzese de uzaktan göründüğü gibi kolay değildir. Tam bir gönül ve sabır işidir. Sesleri doğru bir şekilde doğru bir açıyla çıkarmak, boşlukları doğru bir şekilde doldurup üflemek göründüğü kadar kolay değildir. Tam bu noktada ney çeşitleri farklılık gösterir. Örnek vermek gerekirse Si ney modeli başlangıç seviyesi için, Mi karar, Do karar, Sol karar ve Re karar gibi ney modelleri de vardır.
Ney Öğrenirken Nelere Dikkat Etmeli?
Her işte olduğu gibi müzik aleti öğrenirken de herhangi bir çalgı aleti almak sadece yeterli olmayacaktır. Müzik aletini almadan önce size uygun olup olmadığını iyice araştırmalı çalıp çalamayacağınıza iyice karar verip öyle almalısınız. Vurmalı, telli veya üflemeli olarak farklılık gösteren müzik aletlerinden seçim yaparken hangisine daha çok yeteneğinizin olduğunu etmeli, örneğin üflemeli bir çalgı için iyi bir nefes kontrolüne sahip olmalısınız. Ancak üflemeli çalgılar arasından ney size biraz daha kolaylık sağlayacaktır nefes kontrolü açısından. Çünkü ney çalarken asıl önemli olan neyi kaç derecelik bir açıyla tuttuğunuz ve kaç derecelik bir açıyla çaldığınızdır. Bir diğer etken ise doğru bir dudak hareketiyle ağızlığı kavramaktır. Her müzik aletinde olduğu gibi iyi sesler çıkartabilmek çalgı aletini doğru kullanmak akordunun doğru yapılıp yapılmadığıyla da ilgilidir. Bu yüzden ney öğrenirken özellikle akordu doğru olan bir ney satın almak gerekir. Akordu bozuk bir neyle bu işe başlamak seslerin kulağınıza yanlış yerleşmesine sebebiyet verebilir. Bununla birlikte telafisi zor olup kalıcı yanlış öğrenmeye sebebiyet verebilir. Ayrıca eğer birebir bir eğitim sağlanacaksa iyi bir hoca seçimi doğru olacaktır. Muhakkak haftada iki kez iyi bir eğitmenden ders almak mantıklı olacaktır. Düzenli olarak günde otuz dakika ney çalışmaya ayırmak neyi kısa sürede öğrenmenize yardımcı olacaktır. Diğer çalgılarda olduğu gibi neyde de pratik yapmadığınız takdirde gerileyip eskiden olduğunuz konumdan daha geride bir konumda olabilirisiniz. Daha kolay öğrenmenizi için ses kayıtlarından, video kayıtlarından ve kitaplardan faydalanmak öğrenmenizi daha kolay bir hale getirecektir. Böylece birçok yerden öğreneceğiniz bilgileri karşılaştırma fırsatı bulur, ney çalarken daha geniş bir bilgi havuzunda bulunursunuz. Farklı alternatifler için klasik gitar seçeneklerini de değerlendirebilirsiniz.
Ney Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Müzik aleti alınırken dikkat edilmesi gereken şeylerin arasında alacak kişinin çalgı aleti hangi maddeden yapılırsa yapılsın o müzik aletine ısınması oldukça önemlidir. Sonuçta çalgı aleti gönül işiyle icra edilen bir iştir. Ruhun sesi olarak nitelendirilen ney için de aynı şey geçerlidir. O yüzden aynı özelliklere sahip olsa da birçok ney seçeneği arasından size en yakın ve en iyi gelen neyi satın almak ve onun üzerinde pratik yapmaya başlamak daha iyi olacaktır. Tüm bunların yanında alacağınız çalgı aletinin sağlamlığı da önemlidir. Bu sayede alacağınız ürünü daha uzun süreli kullanabilirsiniz. Ney otantik haliyle kamıştan yapılmaktadır. Ancak teknolojinin gelişmesiyle birlikte plastik halleri de piyasaya sürülmüştür. Ayrıca bu plastik neyler ses kalitesi ve akort sorunlarını minimuma indirmektedir. Böylece profesyoneller bile tercih etmektedir. Ancak plastik neyleri akort eden birkaç yer vardır. Yeni başlayanlar için kamış ney her zaman daha mantıklı olacaktır. Bununla birlikte neyde en önemli şey hangi malzemeden yapılmışsa yapılsın doğru akort edilebiliyor olmasıdır. Ney alırken dikkat etmeniz gereken bir diğer unsur ise neyin ses sahasının genişliği ve neyin ses renginin güzel olmasıdır. Ney çalgı aleti olarak kullanıldığı gibi bazı kişiler için dekoratif olarak da tercih edilmektedir. Bu sayede piyasadaki bazı ney satıcıları akortsuz neyler satabilmektedir. O yüzden bilindik bir müzik aleti satan yerden ney almak çok daha mantıklı olacaktır. Ney hassas bir müzik aleti olduğu için iyi bir malzemeden yapılmış bir ney almak önemlidir. Ayrıca kamışta sesleri çıkarmak daha zorken plastikte daha kolay olabilir. Bu yüzden ilk seferde plastik bir ney satın almak mantıklı olabilir. ney müzik aleti satın alırken ney yorumları ve ney tavsiyeleri okumak çok daha iyi bir çalgı aleti almanıza yardımcı olacaktır. Bu müzik aletinde diğer müzik aletlerinden farklı olarak çokça ilk safhada yani müzik aleti edinme aşamasında sizi fazla zorlayacak fiyatlarda değildir. Çünkü pahalı bir malzemeden yapılmaz, kamıştan yapılır. Ancak piyasadaki emektar bir neyin fiyatı elbette farklı olacaktır. Onun haricinde basit ve orta fiyatta bir ney almak başlangıç seviyesi için mantıklı bir tercih olacaktır. Sayfamızda yer alan gitarlar da farklı alternatifler olarak değerlendirilebilir.
Her Bütçeye Uygun Ney Fiyatları
Genelde ürün alıcıları fiyat arttıkça ürün kalitesinin de arttığını yahut kendileri için en iyi ürünün fiyatı diğerlerine göre en yüksek olduğu yanılgısına kapılırlar. Ancak hem uygun fiyatlı olup hem de kaliteli özellikleri barındıran bir ney satın almanız çok zor değildir. Diğer müzik aletlerine kıyasla ney müzik aletinde fiyat aralıkları fazla değildir. Yani iyi bir neyle amatörlerin kullanacağı neyler arasında fiyat açısından uçurumlara rastlamazsınız. Yeni başlayan bir ney üfleyici iseniz yüz Türk lirasından az almamanızda yarar vardır. Bununla birlikte beş yüz ve üzeri bir ney satın almak da eğer yeni başlayan biriyseniz çok da yararlı olmayacaktır. Başlangıç seviyesindeki neyi profesyonel neylerden ayıran en önemli özellik kamış çapıdır. Büyük çaplı bir ney yeni başlayan birinin öğrenmesini zorlaştıracak öğrenme süresini uzatacaktır. Markadan markaya ney fiyatları farklılık gösterse de genellikle fiyatlar arasında uçurumlar yoktur. Ayrıca ürün satılırken fiyatlar ürünün kılıflı olup olmamasına göre de değişir. Ney üretimi yapılırken binlerce kamıştan sadece birkaç tanesi ney yapımı için uygundur. Bu yüzden aslında üretimi çok kolay değildir. Ve deliklerinin özenle açılması gerekir. Tüm bunlar ses kalitesini, notaların doğru bir şekilde çıkmasını doğrudan etkileyecektir. Piyasadaki ney fiyatlarının diğer neylerin altında olan bazı modellerde bu ince detaylar göz ardı edilmektedir. Sayfamızdan ney çeşitlerine bakabilirsiniz. Müzik aletinizi almadan önce daha önceden satın alan kişilerin yorumlarını okuyup müzik aletinin nasıl kullanıldığı konusu hakkında da fikir sahibi olabilirsiniz. Böylece müzik aletini çalarken dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmuş olursunuz.
Ney Bakımı
Müzik aletinin icrası kadar önemli olan bir diğer nokta ise temizlemesi ve kullanıldıktan sonra özenli bir şekilde temizlenmesidir. Üflemeli çalgılar için nefesin gezdiği iç kısmı temizlemek için uzun çubuklar ve bezler kullanılabilir. Ayrıca bez kullanırken iç ve dış temizlikte farklı bezler kullanılmasına dikkat edilmelidir. İç temizlikte sıvıyı kolay emen bezler tercih edilmelidir. Ağızlık kısmı özenli sterilize edilmelidir. Üflemeli çalgılarda farklı olarak ney ise biraz daha özel ve hassas bir çalgıdır. Doğal ve hassas bir malzeme olan kamıştan yapılması onu hassas kılar. Ney müzik aletini sıcak soğuk değişimlerinden, ani sıcaklık farklılıklarından ve darbelerden dikkatlice korunmalıdır. ney modelleri için tehlike yaratan bir diğer unsur ise nemdir. Olabildiğince ney nemden uzak tutulmalıdır. Ney belirli bir süre kullanıldıktan sonra mutlaka dışarıda biraz bekletilmeli nefes alışverişinden kaynaklı nemin neyi terk etmesi sağlanmalıdır. Tüm bu önlemler alınmadığı takdirde neyin içinde ortaya çıkan küf ve bakteri plağı bir süre sonra neyinizde ses bozulmasına neden olabilir. Ney kullanımının ileriki aşamalarında karşımıza çıkacak bir diğer nokta ise neyin iyi bir şekilde yağlanmasıdır. Bu iş için susam yağı kullanmak gerekmektedir. Yağlama işlemi yapılırken elikleri iyice kapatılmalı ve dökülen yağın tüm ney içinde homojen bir şekilde dağılmasına dikkat edilmelidir. Ancak tüm bunlar yapılırken neyin dış yüzeyine zarar vermemeye dikkat edilmelidir. Baş pare yani kabaca ağızlık dediğimiz kısım da bir ney bakımı dendiğinde olmazsa olmazlar arasındadır. Ağızdaki bazı bakteriler nemli bir ortamla birlikte temizlenmediği takdirde nefesin doğru bir şekilde üflenmesinin önüne geçecektir. Tüm bu temizlik aşamalarını haftada birkaç kez ve doğru şekilde yapıldığında ney daha uzun süre kullandığınızı ve seslerin daha net ve berrak çıktığına şahit olacaksınız.
Ney müzik aleti nedir?
Ney müzik aleti diğer üflemeli çalgıların yanında daha farklı bir yerdedir. Flüt kadar yaygın olmasa da gerek çıkardığı ses gerekse genel havası dolayısıyla bazı kişiler için tercih edilmektedir. Daha çok tasavvufinin simgesi olarak da görebiliriz. Bu yüzden bazı özel gösterilerin, programların baş tacı haline gelmiştir. Ney müzik aletinin geçmişi olduğu kadar belirli akla gelen bir felsefesi de vardır. Tüm bu sebeplerden dolayı sadece çalmak için değil evlerde veya mekânlarda dekoratif olarak dahi kullanılabilmektedir. Farklı modellerinin yanı sıra geçmişin tozunu yutmuş eski neyler de her eski müzik aleti gibi değerlidir. İnsan ruhunun sese dönüşmüş hali olarak bilinen ney müzik aleti çok hassas ve özen gerektiren bir malzeme olan kamıştan yapılmaktadır. Temel malzemesi budur. Ayrıca tasavvufi müziğin olmazsa olmazlarından olan üflemeli bir çalgıdır. Onun haricinde plastik modelleri de vardır. Akortlarına göre çeşitli boyları mevcuttur. Dokuz boğum, yedi delikten oluşur. Başparesi yanı ağızlığı fildişi, şimşir gibi sert ağaçlardan yapılır. On üç çeşit ney vardır. Bunlar kalitesine ve kullanılan cilasına göre de değişkenlik gösterir.
Ney Nasıl Üflenir?
Vurmalı çalgılarda vuruş açısı, parmak hâkimiyeti; telli çalgılarda tel üzerindeki doğru çalışma önemli olduğu gibi üflemeli çalgılarda ise nefes kontrolü çok önemlidir. Nefes devreye girdiğinde işin içine doğru nefes alış taktiklerini de bilmek gerekmektedir. Uzun ve hâkim bir şekilde sesinizi kullanmak istiyorsanız, diyafram nefesi almak yararlı olacaktır. Çünkü normal bir nefes uzun süreli çalmada ve gereken sesleri doğru uzunlukta çıkarmak için yetmeyecektir. İşte bu noktada diyafram nefesi devreye girer. Nefes işi tamamlandıktan sonra sıra bu nefesi doğru şekilde üflemek ve doğru sesleri çıkarabilmeye gelir. Üflemeli çalgılarda delikleri doğru kapamak kadar doğru bir dudak hareketiyle ağızlığı kavrayıp doğru bir nefesle üflemek oldukça önemlidir. Neydeki ağızlık modellerden modellere farklılık göstermekle birlikte genelde neyi en rahat şekilde çalabilmeniz dudaklarınızı doğru konumda tutacak şekilde tasarlanmıştır. Neyde de sol el ve sağ elin konumları delikleri hava kaçırmayan bir pozisyonda olmalıdır. Aksi takdirde sesler istenilen gibi çıkmayacaktır. Ağızlığı doğru kavramak dudaklarınızdan hava kaçırma riskini en aza indirerek doğru bir üfleme alanı oluşturmanızı sağlayacaktır. Kırk beş derecelik bir açıyla çalınmasına özen gösterilmelidir. Üflemeli müzik aletlerinde (ney, flüt, klarnet, saksafon) açının önemli olmasının sebebi nefesi doğru açıyla müzik aletine üfleyebilmektir. Aksi takdirde sesler doğru tınıda çıkmayacaktır. Tüm bunların yanında iyi bir performans sergilemek için diğer tüm müzik aletlerinde de olduğu gibi çalgı aletinizin doğru bir şekilde ve özenle akort edildiğinden de emin olmalısınız.
