Ampul
Ampul aydınlatmanın temelini oluşturmaktadır. Elektrik enerjisini ışığa çeviren bir sisteme sahiptir. Bu sistem sayesinde aydınlatma sağlanmaktadır. Cam tüp ve bu tüpün içerisindeki mekanizmadan meydana gelmektedir. Cam tüpün içerisinde, üzerinden geçen elektrik akımı ile akkor hale dönüşebilen filaman adı verilen bir iletken tel mevcuttur. Cam tüpün içerisindeki iletken madde yüksek sıcaklığın etkisiyle etrafa ışık yaymaya başlamaktadır. Bunun sonucunda elektrik enerjisi kullanılarak ışık elde edildiği gözlenir. Ampulde temel olarak akkor hale çevirme prensibinden yararlanılmıştır. Ampuller ancak elektrik bağlantısı sağlandığında çalışır. Bu elektrik bağlantısını ve dolayısıyla ürünün soket ile temasını sağlayan duy bölümü bulunmaktadır. E27 ve E17 gibi farklı seçenekleri mevcuttur. Ampul seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken bir noktadır. Genellikle soketin şekli ve kalınlığına göre bir duy seçimi yapılabilir. Bunun yanı sıra ampulün gücünü belirten bir W değeri bulunmaktadır. W değeri ne kadar elektrik akımı harcanacağı hakkında fikir verir. Ayrıca enerji verimliliğini etkileyen bir kavramdır. Aynı ışık akılarını sağlayan ampuller arasında W değeri düşük olanın enerji verimliği daha fazladır. Ampulleri birbirinden ayıran bir diğer özellik ise renklerdir. Beyaz, gün ışığı, kırmızı, sarı, mavi gibi geniş renk seçeneklerine sahip birçok ampul üretilmektedir. Gün ışığı ampul çeşidi odalara estetik bir aydınlatma sağlar. Yaydığı renklerle odaya gün ışığının yaydığı görünümü verir. Salonda, yatak odasında, iş yerlerinde ve daha pek çok alanda kullanılabilecek ürün çeşitleri bulunur. Her yer için tercih edilecek ideal ürün özellikleri ise farklılık gösterir. Odalarınıza ışık veren ampul seçeneklerine ve estetik görünüme sahip kullanışlı modellere aydınlatma sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
Yapıları Aydınlatan Ampul Nedir?
Ampul elektrik enerjisini ışık ve bir miktar da ısıya çevirerek aydınlatma sağlayan bir yapay ışık kaynağıdır. Cam bir koruyucu ve koruyucunun içerisindeki düzenekten meydana gelmektedir. Bu düzenek filaman, iki adet destek çubuğu ve yanma özelliğine sahip olmayan bir gazdan oluşmaktadır. Filaman akkor hale geçerek elektrik akımı yardımıyla etrafa ışık saçan iletken telin adıdır. Filaman olarak tungsten elementi kullanılmaktadır. Tungsten elementinin kullanılma sebebi yüksek erime noktasıdır. Ampulün içerisindeki düzenekte filamanı tutan iki adet taşıyıcı destek çubuğu yer almaktadır. Düzeneği oluşturan bir diğer unsur ise camın içerisinde bulunan gazdır. Hava tamamen boşaltılarak ortam oksijenden arındırılır. Daha sonra havasız ortama argon gazı eklenir. Argon gazı yüzeydeki kararmaları engeller ve uzun bir süre boyunca kullanılmasını sağlar. Ampulün çalışması için öncelikle elektrik akımı gereklidir. Gönderilen elektrik akımı filamana ulaşır. Filamanı oluşturan tungsten elementi akıma karşı yüksek direnç gösterir. Filamanın elektrik akımına karşı gösterdiği direnç arttıkça yaydığı ışık da doğru orantılı olarak artar. Bu direnç sonucunda elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür. Isı enerjisi ile birlikte filamanı oluşturan tungsten elementinin sıcaklığı 3000 °C kadar yüksek değerlere ulaşır. Bu sıcaklık sayesinde filaman akkor halini alır. Isının etkisiyle ışık saçmaya başlar. Böylece aydınlatma olayı gerçekleşir ve ampul bir ışık kaynağı olarak kullanılabilir. Ampulün çalışma prensibi bu şekilde gerçekleşmektedir. Bu çalışma prensibi için gerekli olan elektrik bağlantısı duy tarafından sağlanmaktadır. Uygun duy seçimi yapılmadığı takdirde aydınlatma gerçekleşmez. E27 ve E14 duylar en yaygın kullanılan duy çeşitleridir. Bunun yanı sıra GU10, G4 ve G9 gibi çeşitleri de mevcuttur. E27 duylar 27 mm çapındadır. Standart, Edison duyu olarak bilinmektedir. Kalın ve vidalı yapıdadır. Asma lambalarda, duvar lambalarında ve masa lambalarında sıklıkla kullanılır. Diğer bir duy çeşidi ise E14 duydur. Çapı 14 mm'dir. İnce ve vidalı yapıdadır. Masa lambalarında, mum ampullerde kullanıma uygundur. Takılacak sokete göre bir duy tercihi yapılmalıdır. Ampuller çalışırken etrafa belirli bir miktarda ışık yayılır. Yayılan ışık miktarı lümen cinsinden ifade edilmektir. Her ampul çeşidinin verimlilik miktarına göre sağladığı lümen seviyesi farklıdır. 100 lümen ışık yaklaşık olarak 1 m² alanı aydınlatma kapasitesine sahiptir. Sağlanacak olan aydınlatma çalışma prensibi ile ilişkilidir. 25 m² bir salonda toplamda 150 W değere sahip klasik akkor ya da 28 W LED ampul kullanılabilir. 25 m² alanı aydınlatmak için 2500 lümen ışık gereklidir. Her iki çeşitte de bu ışık akısını sağladığı için ikisinden biri tercih edilebilir. Odalar için ampul seçimi yaparken alanın büyüklüğü bilinmeli ve buna uygun lümen miktarı belirlenmelidir. Sonrasında gereken lümen miktarı için çalışma prensibine ve çeşidine göre kaç W değere sahip olacağı tespit edilebilir. Odaların büyüklüğüne göre miktarlar değişse de yaklaşık olarak salonda 2500 lümen, mutfakta 1200 lümen, yatak odasında 1600 lümen, banyolarda ise 500 lümen ışık akısı sağlanmalıdır. Buna uygun olarak bir ampul seçimi yapılabilir. Farklı güç, tasarım ve özellikteki aydınlatma seçeneklerini incelemek için Cata ampul sayfamıza göz atabilirsiniz.
Farklı İhtiyaçlara Uygun Ampul Modelleri
Birbirinden farklı özellikte birçok ampul çeşidi bulunmaktadır. Ampulün icadından bu yana uzun bir zaman geçmiştir. Bu süreç içerisinde yeni teknolojiler ve yöntemler geliştirilerek birçok ampul çeşidi ortaya çıkarılmıştır. Bunlardan ilki LED ampullerdir. LED bir kısaltmadır ve açılımı light emitting diode şeklindedir. Bu kavram Türkçede ışık yayan diyot anlamına gelir. Düşük enerjiyle verimli bir aydınlatma gerçekleştirmektedir. Bu sayede büyük bir enerji tasarrufu sağlamaktadır. Bu ampullerin içerisinde diyotlar bulunmaktadır. Diyotlar yardımıyla elektrik akımı yüksek dirençten düşük dirence geçiş yapar. Bu sayede ışık elde edilir. Temel çalışma prensibi bu şekildedir. Bir anot katot ilişkisi sonucunda ışık elde edilmektedir. Anot ve katot birbirinden yarı iletken malzeme kristali ile ayrılmaktadır. Akım verildiğinde elektrik akımı ile birlikte elektronlar anottan katoda geçer. Bu geçiş sırasında bir boşlukla karşılaşması halinde elektronların enerji seviyeleri hızlıca düşer. Enerji seviyesindeki ani düşüş büyük bir enerji farkını ortaya çıkarır. Ortaya çıkan bu enerji farkı ışığa dönüşür ve böylece aydınlatma gerçekleşmiş olur. LED'ler büyük enerji tasarrufu sağladığı için sıklıkla tercih edilmektedir. Geniş bir piyasa ağına sahiptir ve birçok firma tarafından üretimi gerçekleştirilmektedir. Philips LED ampul kategorisinde üretim yapan firmalara bir örnek olarak gösterilebilir. LED lambalarda farklı birçok renk seçeneğine rastlamak mümkündür. Diğer bir çeşit ise halojen ampul olarak isimlendirilir. Halojen gazlardan elde edilen ışıma sayesinde aydınlatma gerçekleşmektedir. İsmini; içerisinde bulunan flor, klor, brom, iyot gibi halojen birer element olan gazlardan almaktadır. Bu gazlar havası boşaltılmış kuvars cam kapsülün içerisine doldurulur. Filaman da bu kuvars cam kapsülün içinde yer almaktadır. Filamanı oluşturan tungsten, üzerinden geçen akım ile birlikte ısınır ve buharlaşır. Bu buharlaşmanın etkisiyle filaman tabakası zamanla incelip kopabilir. Bunun önüne geçebilmek için filamanın etrafı halojen gazlarla doldurulur ve kuvars cam kapsülle kaplanır. Halojen gaz molekülleri, buharlaşıp kopan tungsten atomları ile birleşerek filaman tabakasının üzerini kaplar. Bu sayede filamanın incelip kopmasının önü kesilir. Çalışma prensibi sayesinde akkor lambalara oranla daha uzun ömürlü bir kullanım sağlamaktadır. Şarjlı ampul çeşitleri ise enerji depolama özelliğine sahiptir. Bu sayede sürekli bir kullanım sağlayabilmektedir. Bu ürünler LED teknolojisiyle donatılmıştır. Şarjlı yapısı sayesinde elektrik kesintilerinde bir kurtarıcı görevi üstlenmektedir. Sistematik bir çalışma mekanizması vardır. Yaşanacak kesintiyi önceden algılar ve kesintiden sonra devreye girerek yanmaya başlar. Ürünlerin W değerine göre belirli çalışma ve şarj olma süreleri bulunmaktadır. Şarj işlemi gerçekleştirilirken batarya şarj edilir ve yeniden kullanıma hazır hale gelir.
Ampul Seçimi Nasıl Yapılır?
Ampul seçerken göz önünde bulundurulması gereken bazı noktalar vardır. Farklı şekillerde, renklerde ve yapılarda olmak üzere çok sayıda ampul çeşidi bulunmaktadır. Bunların arasından uygun olanı seçebilmek için öncelikle ampulün hangi amaçla kullanılmak istendiği belirlenmelidir. Bunun yanı sıra seçim yaparken aydınlatma gücü, çalışma prensibi ve ışık rengi gibi kavramlara da dikkat etmek gerekmektedir. Ürünleri uzaktan kontrol edebilmek amacıyla akıllı ampul çeşitleri üretilmektedir. Bu ürünler ışığın seviye ve renk kontrolünü elinde bulundurmak isteyen kişiler için ideal bir seçim olacaktır. Bu ürünlerde ampule erişim Bluetooth veya Wi-Fi aracılığıyla sağlanabilmektedir. Uzaktan bağlantı kurarak açma, kapama, renk değiştirme gibi birçok işlem gerçekleştirilir. Uzaktan kontrol edilebilen lambalarda genellikle LED teknolojisi bulunmaktadır. Bu teknoloji lamba renginin değiştirilebilir olmasını sağlayan bir sistem içerir. Bunun yanı sıra ışık seviyesi isteğe göre azaltıp artırılabilir. Bütün bu işlemler uzaktan kontrolle akıllı cihazlar üzerinden tek bir tuşla yapılabilmektedir. Akıllı lambada Bluetooth teknolojisi kullanılıyorsa lamba belirli bir kapsama alanı içerisinde kontrol edilir. Bluetooth kapsama alan yaklaşık 20 metre kadardır. Bu sınırın içerisinde bulunan akıllı cihaz ile lamba bağlantısı Bluetooth üzerinden gerçekleştirilmektedir. Sonrasında ise ışık kontrolü uzaktan sağlanabilmektedir. Yerinden kalkmadan ışık rengini değiştirmek ya da açıp kapatmak isteyen kişiler için kullanım rahatlığı sunmaktadır. Diğer bir bağlantı türü ise Wi-Fi bağlantısıdır. Wi-Fi ile internete bağlanan lamba uzaktan kontrol edilebilir bir hale gelmektedir. Bunun gerçekleşmesi için iki şart bulunmaktadır. İlki ürünün bir internet ağına bağlanmasını sağlamak, ikincisi ise lambanın kontrolünü gerçekleştirecek cihaz içerisinde ürüne ait uygulamanın bulunmasıdır. Kısaca akıllı lamba internet ağına bağlanmalı ve uygulama mağazasından ürüne ait uygulama indirilmelidir. Bunlar sağlandığı takdirde bir alan sınırlaması olmaksızın her yerden kontrol gerçekleştirilebilmektedir. Evinden kilometrelerce uzakta olan kişiler bile evdeki akıllı lambaların açık olup olmadığını kontrol edebilir. Bu durum çok büyük bir kullanım konforu sunmaktadır. Uzaktan kontrolü tercih eden kişiler için bir diğer seçenek ise kumandalı ampul çeşididir. Bu ampullerde kumanda ile lamba arasındaki bağlantı kızılötesi ışınlar aracılığıyla gerçekleşmektedir. Kumandanın kapsama alanı genelde 10 metre kadardır. Kumanda üzerinde açma kapama tuşları ve birçok renk seçenek tuşu bulunmaktadır. Bu tuşları kullanarak istenilen renk ayarlanabilir ya da ışık kapatıp açılabilir. Bu ürünlerin yapımında LED kullanılır. Buna örnek olarak Osram LED ampul çeşitleri içerisinde yer alan kumandalı ürünler gösterilebilir. Seçim yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise ampul gücüdür. Bu güç W değeri ile ölçülmektedir ve ampulün tükettiği enerjiyi ifade etmektedir. Lümen ise yayılan ışık miktarını belirten bir ölçüttür. Lümen değerine bakılarak aydınlatma şiddeti hakkında fikir sahibi olunabilir. Her ürün için W ve lümen değerleri farklıdır. İki değerinin birbirine oranı ise verimlilik ve enerji tasarrufu hakkında bilgi vermektedir.
Enerji Tasarrufu Sağlayan Ampul Çeşitleri
Ampuller çalışma prensibi gereğince elektrik enerjisini yardımıyla ışık yayar. Elektrik akımı ampulün içerisindeki filaman bölgesine iletilir. Filaman geçen akıma karşı yüksek direnç gösteren ve erime noktası yüksek olan bir elementten meydana gelmelidir. Tungsten elementi bu özelliklere sahip olduğu için filamanda kullanılır. Tungsten, üzerinden geçen elektrik akımına karşı direnç göstererek ısı enerjisi ortaya çıkarır ve bu sayede sıcaklık oldukça artar. Bir noktadan sonra sıcaklığın artmasıyla birlikte filaman bölgesinden ışık yayılır ve böylece aydınlatma gerçekleşir. Ampul çeşitleri arasındaki bazı ürünler tasarruflu olarak tasarlanmaktadır. Böylece elektriğe ödenen maliyet de azalmış olur. Bunun için üretilen ürünler arasında tasarruflu ampul seçenekleri bulunmaktadır. Bu ampuller daha az enerjiyle güçlü aydınlatma vaadini destekleyen tasarımlara sahiptir. 400-500 lümen ışık yaymak ışık 8-12 W enerji harcar. Bu enerjiyi odanın hacmine göre seçmek mümkün olacaktır. Buna göre 8-12 W bir tasarruflu lamba yaklaşık olarak 4-5 m² kadar bir alanı aydınlatma gücüne sahiptir. Bu aydınlatma gücü banyolarda kullanım için oldukça uygundur. %65'e kadar daha az enerji tüketme potansiyeli vardır. Buna rağmen yaydığı ışık şiddetinde bir azalma olmaz. Aldığı elektrik enerjisinin %80 kadarını ışık olarak yayabilmektedir. Ampulün içerisinde cıva ve fosfor tozları bulunmaktadır. Enerji tasarrufu bu iki madde sayesinde gerçekleşir. Tüpün içerisindeki cıva enerji ile karşılaştığında buharlaşmaya başlar. Böylece tüpte cıva buharı oluşur. Oluşan bu buhar tüpten geçen elektrik akımının etkisiyle elektriksel olarak yüklenir. Elektriksel yüke sahip cıva buharı bu yükün etkisiyle gözle görülemeyen ışımalar yaymaya başlar. Bunun sonucunda ortamda bir ışık enerjisi oluşur fakat bunu görmek mümkün değildir. Işığı görülebilir kılma konusunda ise devreye fosfor girer. Yüklü cıva buharının yaptığı ışıma sonucu ortaya çıkan ışık, fosfor ile karşılaştığında gözle görülebilir bir hal almaktadır. Bunun sonucunda ise tasarruflu aydınlatma işlemi gerçekleşmektedir. Enerji tasarrufu sağlayan diğer bir ürün ise LED ampuldür. LED teknolojisi sayesinde enerji tasarrufu yapmak mümkündür. Gelişen teknoloji sayesinde üretilen LED lambaların çalışma ve etkinlik değerleri yaklaşık 100 lm/W kadardır. Bu değer az enerjiyle verimli aydınlatma gerçekleştiğini ifade etmektedir. 9 W enerji harcayarak 800 lümen ışık yayabilir. 800 lümen yaklaşık olarak 8 m² bir aydınlatma sağlamaktadır. Mutfak gibi 12 m² bir alanda ise 13 W değere sahip bir LED lamba tercih edilebilir. Enerji tasarrufu sağlamak isteyen kişiler için uygun tercihlerden bir tanesini oluşturmaktadır.
Ev Dekorasyonuna Güzellik Katan Ampuller
Ampuller genellikle aydınlatma ihtiyacını gidermek için kullanılsa da dekoratif amaçlı kullanılan çeşitleri de bulunmaktadır. Işığın dekoratif etkisinden faydalanmak mümkündür. Çeşitli renk seçeneklerine, ışık seviyelerine ve tasarımlara sahip ampuller farklı ambiyanslar yakalamak adına sıklıkla tercih edilmektedir. Buna örnek olarak rustik ampul modelleri gösterilebilir. Görünüm olarak klasik ampul tasarımının göze hitap eden bir türünü oluşturmaktadır. Rustik olarak isimlendirilen ve dekorasyon amaçlı kullanılan bu modeller edison ampul olarak da adlandırılır. Genellikle sıcak renklerde ışıklar kullanılsa da farklı renk seçeneklerine rastlamak da mümkündür. Sıcak ışık 2700-3200 Kelvin, gün ışığı 4000-5000 Kelvin ve beyaz ışık 5500-6500 Kelvin değerleri aralığındadır. Bu değerleri göz önünde bulundurarak bir renk seçimi yapmak mümkün olacaktır. Rustik lambalar ev dekorasyonlarında, vintage dekorasyonlarda, cafe dekorasyonlarında sıklıkla kullanılmaktadır. Tasarım itibariyle ilk üretilen ampulleri hatırlatsa da içerik olarak oldukça farklıdır. Yapımında sıklıkla LED teknolojisi kullanılmaktadır. Bu sayede şık ve dekoratif görünümünün yanı sıra enerji tasarrufu da sağlamaktadır. Dekoratif amaçlı kullanılabilecek ürün türlerinden bir tanesi de renk değiştiren ampul modelidir. Bu kategori içerisinde uzaktan kumandalı ve akıllı ampuller yer almaktadır. Her ikisinde de LED lambanın rengi uzaktan kontrol edilerek değiştirilebilir. Renk değişiminin yanı sıra ışık seviyesinin ayarlanabilmesi de mümkündür. Bu ampulün bulunduğu ortamda istenilen tonda ve istenilen seviyede ışık elde edebilmek mümkün olacaktır. Renk değiştiren lambalar ortama farklı bir ambiyans katmaktadır. Dekoratif özelliğinin yanı sıra fotoğraf çekimlerinde de sıklıkla tercih edilir. İçerisinde LED teknolojisi barındırdığı için ve ışık seviyesi ayarlanabilir olduğu için enerji tasarrufu sağlamaktadır. Ampul fiyatları ürünün modeline, tasarımına, W değerine ve tasarruflu olup olmadığı gibi çeşitli özelliklerine göre değişiklik gösterir. Sizler de şık bir aydınlatma sağlamak için ampul çeşitleri arasından dilediğinizi seçip sepetinize ekleyebilir ve yaşam alanlarınızda istediğiniz ambiyansı oluşturabilirsiniz.
