Kompresör
Kompresör atmosferde bulunan havayı sıkıştırarak basınçlı havayı ortaya çıkaran bir makinedir. Mekanik enerjiyi pnömatik enerjiye dönüştürerek basınçlı hava üretmektedir. Endüstriyel amaçla kullanılan kompresörler elektrik motoruyla dönme hareketini sağlar. İş makineleri, motorlu araçlar veya taşınabilir olan sistemlerde ise benzin ya da dizel motorlar kullanılarak dönme hareketi ile basınçlı hava üretimi sağlanır. Kompresörler günümüzde çok fazla yerde kullanılırken insanlara çok büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Bir aracın lastiklerinin hava basıncını ayarlamaktan, sonbaharda evlerin bahçesinde toplanan yaprakları atmak için kullanılan kompresörlere kadar birçok yerde kullanılabilen kompresörler vardır. Kompresörlerle aynı zamanda elektrik enerjisinin yetersiz olduğu mekanik aletleri de çalıştırmak mümkündür. Buna verilebilecek en kolay örnek lastikçilerde bulunan bijon tabancasıdır. Elektrik enerjisi bijon tabancası için yeterli gücü sağlayamadığı için kompresör bu gücü kolaylıkla sağlamaktadır.
Kompresörün Çalışma Prensibi Nasıldır? Nerelerde Kullanılır?
Kompresör seti mekanik harekete gereksinim duyulan birçok alanda kullanılabilir. Enerjinin yeteri kadar elde edilemediği zamanlarda kompresörün kullanımı ile istenilen enerji açığa çıkarılabilecektir. Yeterli voltajda elektriğin bulunmadığı bu gibi durumlarda devreye giren kompresör makinesi kişilerin hayatını kolaylaştırabilmektedir. Kompresör küçük iş yerlerinde de rahatlıkla kullanılabilir. Küçük işletmelere örnek olarak gösterilebilecek araba, motor ve bisiklet tamircileri, lastik değişimi sırasında sıklıkla kompresöre kullanımına ihtiyaç duyar. Lastik değişimi sırasında kullanılan kompresör hava tabancası ile lastikleri takıp çıkarmak oldukça basit bir hale gelir. Bu tabancaların mantığı yüksek basınçlı hava kullanmaktadır. Böylece kişiler minimum eforla büyük işler gerçekleştirebilir, zamandan da tasarruf edebilirler. Kompresör çalışma prensibi sanıldığı kadar zor ve karmaşık değildir. Birçok farklı modelde ve basınç uygulama gücünde üretilen bu makinelerin çalışma mantığı basit olarak bakıldığında aksamlardan oluşur. Bununla birlikte çalışma prensibinin araba motoru ile benzerlik taşıdığı söylenebilir. Araçların motorlarının çalışması en basit şekilde ifade edilecek olursa aşağı yukarı hareket eden motorun yakıtı baskılaması ve bunun sonucunda yanma elde etmesidir. Bu yanma sonucunda açığa çıkan gaz egzoz yardımıyla dışarı salınmış olur ve böylece motor çalışır. Kompresörle benzerlik gösteren yanı ise sıkıştırma ve baskı hareketleridir. Kompresör motoru da havayı belirli bir miktarda sıkıştırır ve böylece havanın basınç değeri artar, enerji açığa çıkmış olur. Sıkıştırmanın hangi şiddette olduğunun modelden modele göre farklılık gösterdiği unutulmamalıdır. Birçok işletmeden en az bir tane bu mantıkta çalışan kompresörün bulunması kişilerin işlerinin halledilmesinin kolaylaşmasında büyük rol üstlenmektedir. Yapılacak olan işe göre uygulanacak olan basınç miktarı da farklılık gösterdiği unutulmamalıdır. Dolayısıyla yapılacak olan işe göre kompresör basınç ayarı yapılmalıdır.
Kompresör Çeşitleri
Kompresör çeşitleri kullanıldıkları alanlara göre farklılık göstermektedir. Tüm kompresörlerin çalışma prensibi hemen hemen aynıdır. Ancak daha fazla enerji üretebilmek için farklı çeşitleri üretilmiştir. Bu çeşitler ise vidalı kompresör, pistonlu kompresör, merkezkaç kompresör, jet kompresör olarak sıralanabilir. Vidalı ve pistonlu kompresörler en çok tercih edilen kompresör çeşitleridir. Vidalı kompresörlerde birbirine geçmiş rotor çifti kullanılmaktadır. Vidalı kompresör basınçlı hava üretmek için birbirini saran, iki sonsuz vidadan bir tanesi diğerini hareket ettirerek gazı sıkıştıran pozitif yer değiştirmeli bir makinedir. Vidalı kompresörü farklı kılan özelliği birbirine geçmiş rotor çiftinin bulunmasıdır. Pistonlu kompresör, pistonun aşağı ve yukarı hareketi ile atmosferde bulunan havanın emilmesinden sonra kuru hava filtresinden geçirilmesi ile yeniden pistonun hareketi ile basınç uygulanarak sıkıştırılıp basınçlı hava oluşturan bir kompresör çeşididir. Pistonlu kompresörler ile yüksek basınçlara ulaşmak daha kolay olmaktadır. İki bin bar gibi yüksek sayılara daha kolay yükselebilmektedir. Kompresörlerin temel hareket kaynağı olan pistonların hareketini sağlayan motorun farklı güçlerde olduğu unutulmamalıdır. Motorun gücü dolaylı olarak kompresörün boyutunu da belirlemektedir. Dolayısıyla Kompresör satın almadan önce kullanılacak alana uygun olup olmadığına dikkat edilmelidir. Böylece alındıktan sonra yer sorunuyla karşılaşılmaz. Kompresörler 0-40 bar aralığında basınçlı hava üretimi gerçekleştirebilirler. Genellikle tercih edilen 8 barlık kompresör birçok işletmede ortalama işlerin rahatlıkla halledilmesinde yardımcı olabilir. Şirket sahipleri dilerse istek ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak daha fazla basınç açığa çıkaran büyük kompresör tercihinde bulunabilir.
Kompresörlerin Bakımı Nasıl Yapılır?
Hemen hemen birçok alette olduğu gibi kompresörlerde de düzenli bakımın yapılması ömürlerinin uzun tutulması ve daha iyi performans sergileyebilmesi için oldukça önemlidir. Kompresör parçaları küçük ve iç içe geçmiş halde oldukları için temizlenmeye daha fazla ihtiyaç duyabilirler. Bu parça veya hareketli aksamların bakımının aksatılması durumunda kompresör tamamen bozulma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir. Çünkü kompresörün çalışmasını sağlayan şeyler bu hareketli aksanlardır. Kompresör kafası da yine zamanla eskiyebilen bir parçadır. Düzenli bakım ve temizliğinin yapılması genel performansı olumlu yönde etkileyecektir. Kompresörün genel bakımı sadece ömrünü uzatmak için önemli değildir. Aynı zamanda düzenli bakım yapılırsa alınacak olan verimlilik artar. Kompresör verimli çalışmaya başladığında çalışırken kullandığı yakıttan da tasarruf edecektir. Kompresör bakımları yapılırken en çok değiştirilen parçalar yağ, yağ filtresi, hava filtresi, emiş takımı, vidalar ve rulmanlardır. Hareketli olduklarından aşınmadan dolayı bu parçalar en çok bakıma ihtiyaç duyan parçalardır. Dolayısıyla kompresörün maksimum performansta sıkıştırma yapabilmesi ve enerji açığa çıkarabilmesi için bu bakımların yapılması oldukça önemlidir. Kompresörler kişilerin bütçelerini göz önünde bulundurmadan alabileceği aletler değildir. Bu bakımdan aylık, haftalık ve yıllık bakımlar daha da önem kazanmaktadır. Bu bakım ve temizliğin yapılmaması durumunda kompresör arıza sinyalleri vermeye başlayacaktır. Kişilerin bu durumda kendilerini tamircide bulmaları muhtemeldir. Bu noktada kişiler kompresör değişim masrafıyla karşılaşabilmektedir. Bununla birlikte kompresörün konumlandırıldığı alanın da çok toz ve kir geçirmeyen ortam olmasına dikkat edilmelidir. Aşırı toza maruz kalan yerlerde bulunan aletlerin bakım sıklığının artması oldukça doğaldır. Bunun yanında ortamın soğuk hava girişinin olduğundan emin olunmalıdır. Böylece içeride temiz hava sirkülasyonu sağlanmış olacak, aletin çalışma potansiyeli de artacaktır. Ortam sıcaklığı da yine önemlidir. Uygun ortam sıcaklığı 2-46 derece arasında olabilir. Kompresörün genel çalışma prensibi basınca dayalı olduğu için havanın sıcaklığı önemlidir. Detaylı bir şekilde bakılacak olursa hapsedilen havadaki üç derecelik sıcaklık düşüşü basılan hava miktarını yüzde bir arttırmaktadır. Özellikle büyük işletmelerde ve fabrikalarda kullanılan büyük kompresörlerde soğuk havanın giriş çıkışı ve havanın sıcaklığı ekstra önemlidir. Bu yüzden büyük ve çok kompresörün bulunduğu yerler iyice havalandırılmalı hatta hava akışının sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesine yardımcı olan davlumbazlar belirli noktalara yerleştirilmelidir. Böylece devasa fabrikaların, işletmelerin ihtiyaç duyduğu enerji daha kolay üretilebilir.
